ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ Κολόνια: Κόσμημα της Λατινικής Αμερικής

Απρ 18, 2015 Yannis Viannis Featured, ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ 0

---

Μέσα στην πρωινή καταχνιά, το μικρό πλεούμενο έσχιζε νωχελικά τα καφεκίτρινα νερά του Ρίο ντε λα Πλάτα.

Πίσω μου, εκεί που έσβηνε η ρότα του πλοίου, υψώνονταν σαν γιγάντια μανιτάρια στην ακτογραμμή τα δεκάδες πολυώροφα κτίρια και οι ουρανοξύστες του Μπουένος Αϊρες. Η αργεντίνικη πρωτεύουσα αποτελούσε την αφετηρία απ” όπου είχα ξεκινήσει ένα σύντομο υδάτινο ταξίδι 50 χλμ. με προορισμό την αντίπερα όχθη του Ρίο ντε λα Πλάτα, του πλατύτερου ποταμού της γης. Μπροστά μου, εκεί όπου κατέληγε το ατμοπλοϊκό δρομολόγιο, με καρτερούσε η γραφική πόλη Κολόνια της νοτιοδυτικής Ουρουγουάης. Μαζί μου ταξίδευαν και πολλοί Αργεντινοί, που επωφελούμενοι μιας τριήμερης αργίας, επιχειρούσαν μια κοντινή απόδραση, θέλοντας να ξεφύγουν για λίγο από την κουραστική καθημερινότητα της πρωτεύουσάς τους.

Ποια ήταν για μένα η αφορμή να πραγματοποιήσω ημερήσια εξόρμηση στην Κολόνια ντελ Σακραμέντο (όπως είναι ολόκληρο το όνομα της παρόχθιας πόλης του Ρίο ντε λα Πλάτα); Απλώς… ήθελα να βιώσω ένα ακόμα μοναδικό ταξίδι πίσω στον χρόνο, αφού η Κολόνια, με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και τη νοσταλγική ατμόσφαιρά της, είναι μία από τις λίγες -πια- λατινοαμερικανικές πόλεις που παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτες από την εποχή της θεμελίωσής τους, παρά το γεγονός ότι η πορτογαλική αποικία διεκδικήθηκε, πολιορκήθηκε και άλλαξε χέρια αρκετές φορές στη διάρκεια της σύντομης ζωής της.

Μείξη αποικιακών ρυθμών
Ποιος, όμως, ήταν ο λόγος για τον οποίο η UNESCO συμπεριέλαβε το 1995 την Κολόνια στη λίστα των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς; Μα φυσικά, η ανυπέρβλητη μνημειακή αξία των κτισμάτων της πόλης και το πλούσιο ιστορικό παρελθόν της, στοιχεία που έλκουν σαν μαγνήτες χιλιάδες επισκέπτες απ” όλον τον κόσμο. Το καλοδιατηρημένο αστικό τοπίο της παλαιάς πόλης καταδεικνύει μια ταιριαστή και ομολογουμένως επιτυχή συγχώνευση πορτογαλικών, ισπανικών και μετα-αποικιακών αρχιτεκτονικών ρυθμών, που σπάνια συναντά κανείς σε άλλη πόλη της Λατινικής Αμερικής.

Οι δείκτες του ρολογιού σημάδευαν την 9η πρωινή όταν το πλοίο έδενε κάβους στο μικρό λιμάνι της Κολόνια. Ενα ταξίδι ρουτίνας στα θολά νερά του Ρίο ντε λα Πλάτα είχε τελειώσει. Ολοι οι επιβάτες, μετά τις απαραίτητες τελωνειακές διατυπώσεις, αποχαιρετήσαμε τον χώρο του λιμανιού και ξεχυθήκαμε με λαχτάρα στους δρόμους μιας πραγματικά ήσυχης πόλης. Το ταξίδι στον χρόνο ξεκινούσε, αλλά, δυστυχώς, με περιορισμένη διάρκεια δράσης. Ραντεβού και πάλι στο λιμάνι μετά από 11 ώρες. Τα πόδια στη πλάτη, λοιπόν, και τρέχουμε…

Βήματα κάτω από τον ζωηρό Ηλιο

Το πυκνό πέπλο ομίχλης που κάλυπτε από νωρίς το πρωί τον Ρίο ντε λα Πλάτα και αργοσερνόταν πάνω από την παράκτια ζώνη της Ουρουγουάης είχε ευτυχώς υποχωρήσει, παραχωρώντας τη θέση του σ” έναν ζωηρό ήλιο. Η δυνατή του λάμψη αντανακλούσε στα νερά του ποταμού και ξόρκιζε μακριά τη χαμηλή θερμοκρασία και την αυξημένη υγρασία.

Τονίζοντας τα έντονα χρώματα των αποικιακών κτιρίων της αγουροξυπνημένης πόλης, ο απόλυτος άρχοντας του ουρανού είχε αναλάβει να φωτίσει και τα δικά μου μοναχικά βήματα στα πλακόστρωτα δρομάκια της ιστορικής συνοικίας της Κολόνια ντελ Σακραμέντο, αυτού του μοναδικού υπαίθριου μουσείου πορτογαλικής και ισπανικής αποικιακής αρχιτεκτονικής.

Κάτι όμως μου έλειπε για να προχωρήσω στα ενδότερα της αποικιακής Κολόνια. Οχι, δεν ήταν η παρέα, αλλά ένας δυνατός καφές για να ανοίξει το μάτι μου…

Η χρυσή πόλη των Πορτογάλων

Χωρίς την πρωινή γεύση του καφέ στα χείλη, δυστυχώς δεν μπορώ να λειτουργήσω -ούτε στη δουλειά αλλά ούτε και στις διακοπές. Ετσι, επιλέγοντας ένα μικρό παραθαλάσσιο cafe κοντά στο λιμάνι, άρχισα να ξεφυλλίζω τον ταξιδιωτικό οδηγό για να μπω στο κλίμα του τόπου στον οποίο βρισκόμουν, περιμένοντας, παράλληλα, την καφεΐνη να κάνει τη δουλειά της.

Στριμωγμένη ανάμεσα σε δυο τεράστιες χώρες, την Αργεντινή και τη Βραζιλία, η μικρή, επίπεδη Ουρουγουάη των 187.000 τ.χλμ. φιλοξενεί το 90% των 3.350.000 κατοίκων της στα αστικά κέντρα. Ενα απ” αυτά είναι και η Κολόνια ντελ Σακραμέντο, η πρωτεύουσα της επαρχίας Κολόνια, που βρίσκεται 180 χλμ. δυτικά της πρωτεύουσας Μοντεβιδέο. Πρόκειται για την παλαιότερη πόλη της χώρας (ιδρύθηκε από τους Πορτογάλους το 1680) και σήμερα προσφέρει στέγη σε περίπου 21.700 κατοίκους. Μια γουλιά καφέ και συνεχίζω…

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Ο Μανουέλ Λόμπο, ο Πορτογάλος διοικητής του Ρίο ντε Τζανέιρο, ήταν εκείνος που θεμελίωσε την Κολόνια ντελ Σακραμέντο, σε μια τοποθεσία ακριβώς απέναντι από το Μπουένος Αϊρες. Ποιος ήταν ο λόγος που επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος τόπος για την ανέγερση της πόλης; Η πρόθεση των Πορτογάλων να σπάσουν το εμπορικό μονοπώλιο των Ισπανών στην περιοχή. Ολα τα ξένα εμπορεύματα, είτε από Ευρώπη είτε από άλλες περιοχές του Νέου Κόσμου, έρχονταν κατευθείαν στο κοντινό Μπουένος Αϊρες.

Κέντρο βρετανικού λαθρεμπορίου
Οι Πορτογάλοι, εν μέρει τουλάχιστον, τον πέτυχαν τον στόχο τους, αφού η Κολόνια γρήγορα εξελίχθηκε σ” ένα σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο λαθραίων εισαγόμενων προϊόντων (ως επί το πλείστον αγγλικών), τα οποία στη συνέχεια προωθούνταν δια μέσου παράνομων συναλλαγών με τους Πορτογάλους, τόσο στο Μπουένος Αϊρες όσο και στο εσωτερικό της Αργεντινής. Μια γουλιά ζεστής καφεΐνης ακόμα…

Το γεγονός αυτό, όπως ήταν φυσικό, εξόργισε αφάνταστα τους Ισπανούς, που ξεκίνησαν αμέσως τα αντίποινα. Ετσι, προκειμένου να αποτρέψουν τη θαλάσσια προσέγγιση λαθραίων εμπορευμάτων στην Κολόνια, τα ισπανικά πλοία πολιορκούσαν για δεκαετίες την προφυλακή της πορτογαλικής ακτής -ένα μέτρο που, όπως αποδείχτηκε, λίγο απέδωσε. Παράλληλα, οι Ισπανοί ίδρυσαν το 1726 το Μοντεβιδέο, για να το χρησιμοποιήσουν ως οχυρό ενάντια στους Πορτογάλους της Κολόνια ντελ Σακραμέντο.

Το 1750, μια αρχική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ Πορτογαλίας και Ισπανίας (η Συμφωνία της Μαδρίτης) για την εκχώρηση της Κολόνια στη δεύτερη, ναυάγησε εξαιτίας των Ιησουιτών ιεραποστόλων του Βορείου Παρανά, που αντιτάχθηκαν σθεναρά στη συμφωνία ανταλλαγής. Η Ισπανία κατάφερε τελικά να βάλει την Κολόνια κάτω από το στέμμα της το 1762, αλλά την επόμενη χρονιά οι Πορτογάλοι πήραν ξανά τα κλειδιά της πόλης.

Από το 1777 και μετά, όταν η Κολόνια πέρασε σε ισπανικά χέρια και εντάχθηκε στο αντιβασίλειο του ποταμού Πλάτα (χάρη στη Συνθήκη του Σαν Ιντελφόνσο), παραγκωνίστηκε από το Μπουένος Αϊρες και μοιραία άρχισε η παρακμή της πόλης. Το τελειωτικό χτύπημα στην αναπτυξιακή πορεία της Κολόνια δόθηκε το 1859, όταν μεγάλο μέρος των οχυρώσεων της παλαιάς πόλης κατεδαφίστηκε, την ίδια στιγμή που η επιρροή της πρωτεύουσας Μοντεβιδέο στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις της χώρας είχε μεγαλώσει πολύ.

Αλλη μια γουλιά αχνιστού καφέ, η τελευταία… Αφού τσεκάρω τον φωτογραφικό εξοπλισμό μου, ανοίγω διάπλατα τον χάρτη της παλαιάς πόλης και αμέσως μετά ξεκινά η… επιστροφή μου πίσω στον 17ο αιώνα.

Βόλτα στον «Δρόμο των Στεναγμών»

Αν μου ζητούσαν να ψηφίσω τον πιο ατμοσφαιρικό δρόμο της Κολόνια, τότε δαγκωτό… Κάλε ντε λος Σουσπίρος (Calle de Los Suspiros). Ο κατηφορικός πλακόστρωτος δρομίσκος, που καταλήγει στις όχθες του Ρίο ντε λα Πλάτα, πλαισιώνεται από σπίτια-διαμάντια, θαυμάσια δείγματα της αποικιακής αρχιτεκτονικής. Δεν είναι τυχαίο που αρκετοί σκηνοθέτες (τόσο ντόπιοι όσο και ξένοι) έχουν κατά καιρούς επιλέξει τον συγκεκριμένο δρόμο για φυσικό ντεκόρ των κινηματογραφικών τους ταινιών.

Απαραίτητη ήταν φυσικά μια μικρή στάση στην Γκαλερία ντε λος Σουσπίρος, προκειμένου να θαυμάσω τα έργα τέχνης που εκτίθεντο στις αίθουσες της μικρής γκαλερί. Η ευγενική ιδιοκτήτρια, αφού μου παρουσίασε η ίδια τα πιο αξιόλογα εκθέματα, μου αποκάλυψε την προέλευση της ονομασίας του δρόμου (στα ισπανικά σημαίνει «Δρόμος των Στεναγμών»). Σε παλιότερες εποχές, λοιπόν, στην οδό Κάλε ντε λος Σουσπίρος στεγάζονταν οι πόρνες του λιμανιού, ενώ σύμφωνα με μια άλλη -λιγότερο γνωστή- άποψη, από τον «Δρόμο των Στεναγμών» περνούσαν οι κατάδικοι που θανατώνονταν στον κοντινό χώρο του λιμανιού…

Καλές οι art αναζητήσεις, όταν όμως το στομάχι αρχίζει να διαμαρτύρεται, τις εγκαταλείπεις… Αργά το μεσημέρι τα πιρούνια είχαν πάρει φωτιά. Μπροστά μου είχα μια τεράστια πιατέλα παρίγια (parrilla) -εθνικό πιάτο της Ουρουγουάης και της Αργεντινής-, μια μεγάλη ποικιλία ψητών κρεάτων στη σχάρα με μοσχαρίσιες μπριζόλες, λουκάνικα, νεφρά και παϊδάκια αρνιού. Οι δύο νοτιοαμερικανικοί λαοί είναι κρεατοφάγοι και τα κρέατά τους κατατάσσονται στα καλύτερα του κόσμου.

Με την κοιλιά γεμάτη και μια σόδα στο χέρι, συνέχισα την περιήγησή μου. Στην πλατεία Πλάζα ντε Αρμας, η βασιλική Μπασίλικα ντε Σαντισίμο Σακραμέντο, με τα δυο λευκά καμπαναριά, αποτελεί θρησκευτικό ορόσημο της Κολόνια. Παρά το γεγονός ότι ξαναχτίστηκε πολλές φορές, η τεράστια εκκλησία θεωρείται η παλαιότερη της Ουρουγουάης -θεμελιώθηκε το 1680 από τους Πορτογάλους, την ίδια ακριβώς χρονιά που ιδρύθηκε η Κολόνια ντελ Σακραμέντο. Στάση για μια επίσκεψη και κατόπιν πορεία προς τα δύο πιο φημισμένα μουσεία της πόλης.

Συλλογές από πολύχρωμα κεραμικά πλακίδια σμάλτου (τα γνωστά αζουλέχο), που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως τον 17ο και τον 18ο αιώνα στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία για τη διακόσμηση κατοικιών, ήταν τα εκθέματα του Μουζέο ντελ Αζουλέχο (Museo Del Azulejo). Στη συνέχεια πέρασα κι από το Μουζέο Μουνισιπάλ (Museo Municipal), στο εσωτερικό του οποίου υπήρχαν -μεταξύ άλλων- σκελετοί φαλαινών και δελφινιών, ομοιώματα προϊστορικών ζώων και συλλογές πεταλούδων.

Εικόνες μιας άλλης εποχής με λιθόστρωτα και κήπους

Ολοι οι ντόπιοι με παρότρυναν να μπω στην παλαιά πόλη από την κεντρική πύλη Πουέρτα ντε λα Σουινταντέλα, που κτίστηκε το 1745. Τόσο η πύλη με την ξύλινη κινητή γέφυρα όσο και τα τείχη του κάστρου που ορθώνονταν σ” αυτό το σημείο της πόλης είχαν αναπαλαιωθεί, προσφέροντας μια αντιπροσωπευτική εικόνα της αποικιακής Κολόνια. Κι αφού πέρασα κάτω από τη βαριά σκιά της πέτρινης πύλης, με καλωσόρισαν τα λιθόστρωτα σοκάκια της ιστορικής συνοικίας (Barrio Historico), γνωστής και ως Colonia Portuguesa.

Η παλαιά πόλη, που τη βρέχει ο Ρίο ντε λα Πλάτα στις τρεις από τις τέσσερις πλευρές της, είναι τόσο μικρή σε έκταση που εύκολα μπορείς να την εξερευνήσεις με τα πόδια. Το πρώτο πράγμα που διαπίστωσα περιπλανώμενος στην καρδιά της αποικιακής Κολόνια ήταν το ακαθόριστο πολεοδομικό σχέδιο των δρόμων της -αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της πορτογαλικής αποικιακής ρυμοτομίας. Οι Ισπανοί κονκισταδόρες, αντίθετα, έκτιζαν τις πόλεις τους στον Νέο Κόσμο βάσει ενός ιδιόμορφου πολεοδομικού σχεδίου «σκακιέρας» (σε τετράγωνα), στοιχείο καταφανέστατο στο ισπανικό (νεότερο) κομμάτι της Κολόνια. Τα στενά σοκάκια που διασχίζουν την Κολόνια είναι ως επί το πλείστον λιθόστρωτα και οδηγούν σε μεγάλες ανοιχτές πλατείες, οι κεντρικοί, σκεπασμένοι με δέντρα δρόμοι της μοιάζουν με τούνελ πρασίνου, ενώ σε κάθε γειτονιά ανακάλυπτα κρυφές πράσινες γωνιές και μικρούς περιποιημένους κήπους με ολάνθιστες βουκαμβίλιες.

Φθορά και αυθεντικότητα
Την υπέροχη αποικιακή ατμόσφαιρα της παλαιάς πόλης ενισχύουν τα πανέμορφα αναπαλαιωμένα κτίσματά της (δημόσια κτίρια και κατοικίες), βαμμένα στα απαλά χρώματα της ώχρας, του γαλάζιου, του κίτρινου, του λευκού, αλλά και του έντονου κόκκινου. Αν και έχει αξιοποιηθεί πλήρως για τουριστικούς σκοπούς, η Κολόνια εξακολουθεί να διατηρεί ακόμα τη φθορά και την αυθεντικότητά της -η εικόνα της δεν απέχει πολύ από μια πορτογαλική αποικιακή πόλη του 17ου αιώνα.

Οσο περνούσε η ώρα, το πλήθος των επισκεπτών στα γραφικά λιθόστρωτα μεγάλωνε. Αρκετοί συνωστίζονταν μπροστά (αλλά και μέσα) στα εμπορικά μικρομάγαζα με τα λαϊκά χειροτεχνήματα κι άλλοι μαζεύονταν γύρω από πρόχειρους πάγκους, όπου ντόπιοι πραματευτές διαλαλούσαν τα μικρά έργα τέχνης που είχαν προς πώληση. Παραδοσιακά υφαντά, πολύχρωμα πλεκτά, αντίκες, χειροποίητα κοσμήματα από ασήμι, γκραβούρες και είδη λαϊκής τέχνης περίμεναν υπομονετικά να τα πάρω στα χέρια, να ρωτήσω την τιμή τους, να διαπραγματευτώ και -γιατί όχι;- να αγοράσω κάποιο απ” αυτά.

Κάνω μια μεγάλη στάση στην κεντρική πλατεία Πλάζα ντε Μάγιο, ένα από τα πιο υποβλητικά σημεία της πόλης. Πλαισιωμένη από βαθύσκιωτα δέντρα, η μεγαλύτερη πλατεία της Κολόνια φιλοξενεί περιμετρικά μικρά καφέ, παραδοσιακά εστιατόρια που σερβίρουν παρίγια, ενδιαφέροντα μουσεία, αλλά και ιδιωτικές γκαλερί.

Στη νοτιοδυτική γωνιά της πλατείας βρίσκονται τα ερείπια του μοναστηριού Κονβέντο ντε Σαν Φρανσίσκο, σύμφωνα με τον ταξιδιωτικό οδηγό ένα από τα αρχαιότερα κτίσματα της Ουρουγουάης (1696). Πάνω σ” έναν πύργο του μοναστηριού χτίστηκε το 1857 ένας πάλλευκος φάρος, ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί ως σήμερα.

Ο πειρασμός να βρεθώ στην κορυφή του φάρου ήταν μεγάλος -δεν μπόρεσα τελικά να αντισταθώ. Ετσι, ανεβαίνοντας με γοργά βήματα τη στριφογυριστή εσωτερική σκάλα, έφτασα στο ψηλότερο σημείο της Κολόνια, απ” όπου αντίκρισα μια πανοραμική θέα της πόλης, του απλωμένου ποταμού και της πλούσιας τοπικής φύσης.

Η αρένα Πλάζα ντε Τόρος

Στο καινούργιο αστικό κομμάτι της Κολόνια δεσπόζει η αρένα ταυρομαχιών Πλάζα ντε Τόρος (Plaza de Toros), χωρητικότητας 10.000 θεατών. Κτισμένη σε ισπανικό-μαυριτανικό ρυθμό, άνοιξε για το κοινό το 1910, αλλά έκλεισε το 1912, όταν η κυβέρνηση της Ουρουγουάης απαγόρευσε τις ταυρομαχίες. Σήμερα η αρένα είναι εγκαταλειμμένη και η είσοδος στο εσωτερικό της απαγορεύεται για λόγους ασφαλείας.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Για την παραμονή σας στην Κολόνια ντελ Σακραμέντο συστήνονται τα ξενοδοχεία: «Posada Manuel de Lobo» (00598 4522 2463,http://www.posadamanueldelobo.com/), «Costa Colonia Boutique Hotel» (00598 4522 3097, http://www.costacolonia.com/), «Radisson Colonia» (00598 4523 0460, http://www.radissoncolonia.com/) και «Sheraton Colonia Golf and Spa» (00598 452 29000, http://www.sheratoncolonia.com/).

ΦΑΓΗΤΟ

Οπως στη γειτονική Αργεντινή, έτσι και στην Ουρουγουάη το κρέας τιμάται δεόντως και η παρίγια (parrilla) έχει τον πρώτο λόγο στις προτιμήσεις ντόπιων και επισκεπτών. Στην Κολόνια επιλέξτε τα εστιατόρια: «El Buen Suspiro», «Lentas Maravillas», «Parilla del Barrio» και «Marlo».

Κείμενο, φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Μητσάκης

 

ΠΗΓΗ: http://www.ethnos.gr/

---

• Αμερικής, Κολόνια, Κόσμημα, Λατινικής, Ουρουγουάη